Hoe de Citi Golf uitgroeide tot bijna dikste Volkswagen Golf I ooit
In Zuid-Afrika kwam de Volkswagen Golf pas in 1978 op de markt. Dat was rijkelijk laat, als je bedenkt dat de kleine VW bij ons al in 1974 op de markt kwam. Maar in Zuid-Afrika zit de markt anders in elkaar dan in West-Europa. Volkswagen South Africa produceert al sinds 1951 auto’s en de fabriek in Uitenhage, bij Port Elizabeth, is eind jaren 70 nog volop Kevers aan het bouwen.
In 1951 begonnen met Kevers
De fabriek in Uitenhage wordt in 1946 opgericht, maar South African Motor Assemblers and Distributors Ltd (SAMAD) bouwt er dan nog Studebakers, twaalf stuks per dag. In 1951 gaat het bedrijf Volkswagen Kevers assembleren en dat gaat zo goed, dat Volkswagen in 1957 het bedrijf overneemt. De fabriek blijft vervolgens Kevers en Transporters bouwen en de Kever blijft zelfs in productie tot 1978. Dan pas maakt de fabriek de overstap naar de Golf. In mei 1978 komt de eerste Zuid-Afrikaanse Volkswagen Golf van de lopende band. Het is ook echt een Zuid-Afrikaanse auto, want meer dan de helft van alle onderdelen is home-grown.
Golf 1.3 eerder dan in Duitsland
Omdat voor Volkswagen het nieuwtje er intussen wel een beetje vanaf is, mag Volkswagen South Africa zijn eigen uitvoeringsdetails bepalen. En zo kan het gebeuren dat de 1,3 liter motor daar al in 1978 beschikbaar is, terwijl die pas een jaar later in de Duitse Golf leverbaar wordt. Overigens wordt die eerste Golf in Zuid-Afrika alleen als vierdeurs model gebouwd.
Lage lonen maken Zuid-Afrika aantrekkelijk
Volkswagen is in die tijd bepaald niet de enige autofabrikant in Zuid-Afrika. Ondanks de roerige geschiedenis is het een van de meest welvarende en meest geïndustrialiseerde landen op het Afrikaanse continent. De lonen zijn er laag en automerken kunnen er hun producten naar heel Afrika exporteren. Daardoor is er al vanaf de jaren 50 en 60 veel auto-industrie in het land. Mercedes-Benz produceert in de jaren 50 al pick up-versies (bakkies) van de bekende 190 ‘bolhoed’-modellen, BMW is er vanaf de jaren 70 actief (met deze exclusieve lekkernijen bijvoorbeeld) en ook Japanse fabrikanten als Honda, Mitsubishi en Mazda hebben of hadden er productiefaciliteiten. Vanwege de eeuwenlange Britse overheersing hadden de Engelse merken ook fabrieken in Zuid-Afrika, maar daar kwam rond 1970 een einde aan. Ook General Motors bouwt er auto’s tot in de jaren 90.
Golf II is ook in Zuid-Afrika leverbaar geweest
In Zuid-Afrika komt in 1984 de Golf II op de markt. Met zijn laag aflopende motorkap en zijn brede C-stijl vertoont hij duidelijk verwantschap met de eerste Golf. Maar hij is groter. En zwaarder, boller, ronder, langer, breder en hoger. De nieuwe Golf is meer auto, meer Volkswagen dan zijn voorganger. En, ach ja, dat is waar ook, hij is ook duurder … Voor Volkswagen SA (SA = South Africa) is dat een probleem, want een deel van de Golf-kopers zal zich het nieuwe model niet kunnen veroorloven. Er moet dus onder de Golf II een goedkoper model komen, maar wat voor model? De Polo wordt in Zuid-Afrika niet gevoerd, en als die nu ook in Uitenhage gebouwd zou moeten worden, zou het een hoop geld kosten om de productie op gang te krijgen. En dan nog is het een tweedeurs model, terwijl in Zuid-Afrika tweedeurs auto’s bijna onverkoopbaar zijn.
Geen Polo, dus dan maar een Golf I onder de II
Een uitgeklede versie van de Golf II is ook geen oplossing, want ook zonder een zonneklep voor de passagier en een klep op het dashboardkastje wordt die auto nog altijd te duur. De enige oplossing is … de Golf I in productie houden. Met dat idee wordt er een kale versie van de Golf I gebouwd, gespoten in een weinig inspirerende beige kleur, met de kleinste motor onder de kap, de 1.100 cc. Dat is echter een dermate saaie en niet-begerenswaardige auto dat ook dit idee geen voortzetting krijgt.
Marketing-afdeling bedenkt de Citi Golf
Dan bemoeit de marketing-afdeling zich ermee. Die maakt een Golf I speciaal voor hippe, jonge stadsbewoners. De auto wordt niet saai beige, maar sprankelend rood en krijgt een extra naam: Citi. Gepositioneerd als hip en sexy, krijgt hij glanzend witte strepen, witte bumpers en witte wielen en een 1,3-liter motor met 65 pk onder het motorkapje. Er is aanvankelijk maar één uitvoering, opties zijn niet beschikbaar, en je kunt hem in drie kleuren bestellen: rood, geel en blauw. Dat wordt ook de slogan in de televisiereclame: ‘Red, yellow and blue … this one’s for you!’ Het model slaat vrijwel meteen aan, de verkoop loopt al snel in de duizenden exemplaren, totdat er in 1988 bijna 8.000 Citi Golfs zijn verkocht.
Citi Sport
Volkswagen SA weet het dan nog niet, maar met die eerste Citi Golf is een klassieker geboren. In 1983, een klein jaar voor de Zuid-Afrikaanse introductie van de Golf II, begint de productie van de eerste Citi Golf. Kort na de introductie wordt de kleur zwart aan het palet toegevoegd, en je kunt even later ook de Citi Sport bestellen, met de 1,6-liter motor van de oude GTS. Dat is het begin van een eindeloze reeks variaties.
Dikke bumpers voor de Citi Golf
In 1989 wordt de Citi Golf volop verkocht, ondanks dat het een vijftien jaar oud model is. Dat jaar komt er een facelift die hem een wat moderner voorkomen moet geven: de grille loopt schuin naar voren zoals de grille van de Golf II, de bumpers zijn dikker en er komt een vouw in de vorm van een ijshockeystick in de C-stijl. Die vouw wordt iconisch, maar het eigenlijke doel ervan is om extra stevigheid in de carrosserie te brengen. De Citi Golf Sport krijgt de 1,8-liter motor met 95 pk en de motor van de oude Europese Golf GTI komt met zijn 110 pk te liggen in de Citi Golf Sport CTI. Er komt ook een nieuw instapmodel: de Volkswagen Citi Golf Shuttle. Die heeft van alles niet, geen achterruitwisser, geen make-upspiegeltje en geen handgreep voor de passagier.
Tot en met de Golf V
De zegetocht van de Citi Golf gaat verder en zet zelfs een tandje bij. Vanaf 1990 worden er per jaar zo’n 15.000 stuks verkocht, in 1995 zelfs bijna 27.000. Daarmee heeft de kleine Volkswagen een marktaandeel van bijna de helft in de goedkope klasse in Zuid-Afrika.
Terwijl de Citi Golf jaar na jaar in Uitenhage wordt gebouwd, produceert de fabriek daar ook de actuele Golf-modellen. De Golf III vervangt in 1992 de Golf II. De III maakt later plaats voor de Golf IV en die maakt voor de Golf V. En al die tijd, onverstoorbaar, loopt in dezelfde fabriek in Uitenhage de Citi Golf van de band.
Het dashboard van de eerste Skoda Fabia
In 1998 volgen er weer nieuwe varianten en grotere motoren. Het model gaat zelfs moeiteloos mee in het nieuwe millennium. In 2003 volgt de grootste wijziging als de Citi Golf in alle uitvoeringen een nieuw dashboard en stuurwiel krijgt, dat verdacht veel lijkt op dat van de Skoda Fabia.
Volkswagen Citi Golf R-Line
R-Line met 120 pk, alleen de Oettinger GTI 16S was sneller
In 2007 volgt de kers op de taart als de Citi Golf 1.8i R-Line verschijnt, die 120 pk levert en daarmee een topsnelheid van dik 190 km/h haalt. Op de zeldzame GTI 16S na, die uitsluitend in Frankrijk leverbaar was en een zestienklepsmotor (van VW kwam de 16V pas voor Golf II) van tuner Oettinger had, is de R-Line de snelste versie van de Golf 1 die ooit is gebouwd. Dit model kon nog twee jaar worden geleverd, want in 2009 kwam er dan toch een einde aan de oudste Golf 1 ter wereld. Zuid-Afrika nam met bloedend hart afscheid van een icoon.
Toen op 21 augustus van dat jaar de laatste Citi Golf van de band rolde, waren er in totaal 377.484 geproduceerd, 100.000 meer dan er in Zuid-Afrika Kevers zijn gebouwd. De laatste duizend exemplaren zijn genummerd als collector’s items.
Volkswagen Citi Golf van de laatste serie.
Het succes van de VW Citi Golf is niet onopgemerkt gebleven. Andere autofabrikanten in Zuid-Afrika kwamen met soortgelijke modellen: afgeschreven, oude modellen die als budgetauto’s in een nieuw, hip jasje werden gepresenteerd. Opel warmde de E-Kadett op tot de Opel Kadett Cub, Fords Laser, een variant van onze Mazda 323 hatchback, werd in de jaren 90 als Ford Laser Tracer in de markt gezet. Nissan gebruikte zelfs de Datsun 1200 pick-up uit de jaren 60 onder de naam Nissan Champ tot in 2004. En Volkswagen zelf heeft de Polo Vivo, een opgewaardeerde versie van de Polo IV, die bij ons leverbaar was tussen 2001 en 2009, gelanceerd als opvolger van de Citi Golf. Maar geen van al die modellen schopte het zo ver als de Volkswagen Citi Golf: een instituut in de Zuid-Afrikaanse samenleving.
Dit verhaal heeft eerder in AutoWeek Classics 09 2020 gestaan
